Vücudumuzdaki birçok fonksiyonu sessizce yöneten, küçük ama son derece önemli bir organ olan tiroid bezi hakkında ne kadar bilgi sahibisiniz? Kilo alımından kalp çarpıntısına, yorgunluktan anksiyeteye kadar pek çok şikayetin arkasında tiroid bezindeki bir problem yatıyor olabilir.
Kelebek Şeklindeki Küçük Dev: Tiroid Bezi ve Görevleri
Tiroid, boynumuzun ön kısmında, adem elmasının hemen altında yer alan, kelebek şeklinde küçük bir organdır. Boyutuna aldanmamak gerekir; çünkü tiroid bezi, T3 ve T4 adı verilen hayati öneme sahip hormonlar üretir. Bu hormonları vücudun "gaz pedalı" olarak düşünebiliriz. Vücudun enerji kullanım hızını (metabolizma), kalp atış hızını, vücut ısısını, sindirim sistemini ve hatta beyin fonksiyonlarını düzenlerler. Kısacası, vücudun genel ritmini ve enerjisini tiroid hormonları yönetir.
Tiroid Hastalıkları Nelerdir ve Belirtileri Nelerdir?
Tiroid hastalıkları temel olarak, bu bezin çok fazla hormon üretmesi, çok az hormon üretmesi veya bezin yapısında meydana gelen değişiklikler (büyüme, nodül oluşumu) sonucu ortaya çıkar.
Hipotiroidi: Tiroid Bezinin Yavaş Çalışması
Tiroid bezi yeterli hormon üretemediğinde vücudun "gaz pedalı" yavaşlar. Bu durum şu belirtilere yol açabilir:
● Sürekli yorgunluk ve halsizlik
● Kilo alma veya kilo vermede zorlanma
● Cilt kuruluğu, saç dökülmesi
● Üşüme hissi
● Kabızlık
● Unutkanlık ve konsantrasyon güçlüğü
● Depresif ruh hali
Hipertiroidi: Tiroid Bezinin Aşırı Hızlı Çalışması
Tiroid bezi gerekenden fazla hormon ürettiğinde ise vücut adeta "yüksek devirde" çalışır. Belirtileri şunlardır:
● İstenmeyen kilo kaybı
● Kalp çarpıntısı ve yüksek nabız
● Ellerde titreme
● Aşırı terleme ve sıcağa tahammülsüzlük
● Sinirlilik, anksiyete ve uyku sorunları
● Sık bağırsak hareketleri veya ishal
Guatr ve Tiroid Nodülleri
● Guatr: Tiroid bezinin normalden daha fazla büyümesidir. Her guatr, hormon bozukluğu anlamına gelmez. Bazen hormon seviyeleri normal olabilir. Genellikle boyunda şişlik ile fark edilir. Çok büyürse yutkunma güçlüğü veya nefes darlığı yapabilir.
● Tiroid Nodülleri: Tiroid bezi içinde oluşan, normal tiroid dokusundan farklı, yumru şeklindeki yapılardır. Nodüller çok yaygındır ve %90-95'i iyi huyludur (kanser değildir). Çoğu zaman belirti vermezler ve başka bir nedenle yapılan ultrason sırasında tesadüfen saptanırlar.
Tiroid Tedavisi: Endokrinoloji ve Genel Cerrahi
Tiroid hastalıklarının takibi ve tedavisi, genellikle iki ana tıp dalının iş birliği içinde çalışmasını gerektirir: Endokrinoloji (Hormon ve Metabolizma Hastalıkları) ve Genel Cerrahi. Hastanın durumuna göre hangi tedavi yönteminin uygun olduğuna bu uzmanlar birlikte karar verir.
İlaç Tedavisi: Hormonları Dengelemek
Tiroid hastalıklarının büyük bir kısmı ilaçla başarılı bir şekilde yönetilir.
● Hipotiroidi tedavisinde, vücudun eksik olan tiroid hormonunu yerine koymak için her gün ağızdan alınan ilaçlar kullanılır.
● Hipertiroidi tedavisinde ise hormon üretimini yavaşlatan anti-tiroid ilaçlar reçete edilir.
Bu ilaçların doz ayarlaması ve hastanın düzenli takibi Endokrinoloji uzmanları tarafından titizlikle yapılır.
Cerrahi Tedavi: Ne Zaman Ameliyat Gerekir?
İlaç tedavisinin yeterli olmadığı veya uygun olmadığı bazı durumlarda cerrahi seçenekler gündeme gelir. Tiroid bezinin bir kısmının veya tamamının çıkarıldığı bu ameliyatlara "tiroidektomi" denir. Cerrahi kararının alındığı başlıca durumlar şunlardır:
● Kanser veya Kanser Şüphesi: Tiroid nodülüne yapılan biyopsi sonucunda kanser saptanması veya kanser şüphesinin yüksek olması.
● Baskı Semptomları: Tiroid bezinin (guatr) nefes borusuna veya yemek borusuna baskı yapacak kadar büyümesi ve yutkunma güçlüğü, nefes darlığı gibi şikayetlere yol açması.
● Estetik Kaygılar: Boyunda belirgin şişliğe neden olan ve hastayı estetik olarak rahatsız eden büyük guatrlar.
● Tedaviye Yanıt Vermeyen Hipertiroidi: İlaç tedavisine yanıt alınamayan veya ilaçların yan etkileri nedeniyle kullanılamadığı bazı hipertiroidi vakaları.
Bu durumlarda tiroid tedavisi için en etkili yöntem ameliyattır. Tiroid ameliyatları, bu konuda uzmanlaşmış Genel Cerrahi hekimleri tarafından başarıyla gerçekleştirilir.
Kime, Ne Zaman Başvurmalısınız?
Yukarıda sayılan belirtilerden bir veya birkaçını yaşıyorsanız, ilk adım olarak bir Dahiliye veya Endokrinoloji uzmanına başvurmanız en doğrusudur. Doktorunuz yapacağı kan testleri ve görüntüleme yöntemleri ile tanıyı koyacak ve ilaç tedavinizi düzenleyecektir. Eğer doktorunuz, nodülünüzün yapısı veya tiroid bezinizin büyüklüğü nedeniyle cerrahi bir müdahale gerektiğini düşünürse, sizi bir Genel Cerrahi uzmanına yönlendirecektir.
Unutmayın, tiroid hastalıkları doğru tanı ve uzman hekimlerin takibiyle etkin bir şekilde tedavi edilebilir ve yaşam kaliteniz önemli ölçüde artırılabilir.
