Türkiye’de milyonlarca işçiyi yakından ilgilendiren önemli bir konu, işçinin raporluyken işten çıkarılıp çıkarılamayacağı. Özellikle hastalık, kaza veya zorunlu haller nedeniyle rapor alan işçiler, işverenlerinin fesih hakkını kullanıp kullanamayacağını merak ediyor. Yargıtay kararları ve İş Kanunu’ndaki hükümler, bu konuda işçiler için hem güvence hem de bazı istisnalar içeriyor.
RAPOR NEDİR, NE ANLAMA GELİR?
İşçinin sağlık sorunları nedeniyle çalışamayacağını belgelemesi durumunda doktordan aldığı istirahat raporu, işverene karşı bir güvence niteliği taşır. Bu süre boyunca işçi işine gitmese de devamsızlık yapmış sayılmaz ve iş güvencesi kısmen korunur.
Ancak rapor, işçinin işten çıkarılmasına tamamen engel değildir. İş Kanunu, belirli şartlarda işverenin fesih hakkını saklı tutmaktadır.
İŞ KANUNU NE DİYOR?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesine göre işveren, işçinin sağlık durumuyla ilgili şu hallerde sözleşmeyi feshedebilir:
- İşçinin hastalığı veya kaza nedeniyle arka arkaya 6 hafta boyunca rapor alması,
- Rapor süresinin işçinin kıdemine göre belirlenen ihbar süresini aşması.
Bu sürelerin aşılması halinde işverenin iş akdini feshetme hakkı doğuyor. Yani kısa süreli raporlar işten çıkarma sebebi olamazken, uzun süreli raporlar işveren açısından fesih gerekçesi sayılabiliyor.
YARGITAY KARARLARI NE DİYOR?
Yargıtay’ın çeşitli kararlarında, işçinin raporlu olduğu dönemde işten çıkarılmasının tek başına geçerli bir neden olmadığı vurgulanıyor. Ancak rapor süresinin ihbar sürelerini ve 6 haftalık ek süreyi aşması halinde işverenin haklı fesih hakkı doğabiliyor.
Bir davada, arka arkaya 4 ay rapor alan işçinin iş sözleşmesi feshedilmiş ve Yargıtay bu feshi geçerli saymıştı. Buna karşılık kısa süreli raporlarda yapılan fesihlerde Yargıtay işçiyi haklı bulmuş ve tazminat ödenmesine karar vermiştir.
İŞÇİNİN HAKLARI
Raporlu işçinin sahip olduğu bazı güvenceler bulunuyor:
- Rapor süresi boyunca devamsızlık tutanağı tutulamaz.
- İşçi, rapor süresi ihbar süresini aşmıyorsa tazminatsız işten çıkarılamaz.
- Uzun süreli raporlarda işçi kıdem tazminatına hak kazanabilir.
- Rapor döneminde işverenin işçiyi baskı altına alması veya istifaya zorlaması hukuka aykırıdır.
İŞVERENLERİN SIKÇA YAPTIĞI HATALAR
Uzmanlara göre işverenler, çoğu zaman raporlu işçiyi “devamsızlık” gerekçesiyle işten çıkarıyor. Oysa rapor, devamsızlığı hukuken ortadan kaldıran bir belgedir. Bu nedenle işverenin bu şekilde yaptığı fesihler, mahkemede işçi lehine sonuçlanıyor.
Bir diğer hata ise kısa süreli raporlarda fesih yapılması. İşverenin böyle bir durumda işçiyi tazminatsız çıkarması mümkün değil. Yargıtay, bu gibi durumlarda işçiye kıdem ve ihbar tazminatı ödenmesine hükmediyor.
HUKUKÇULARDAN UYARI
İş hukuku avukatları, işçilerin rapor aldıklarında işverene zamanında bildirim yapmalarının önemine dikkat çekiyor. Avukatlar, “Raporun işverene sunulmaması halinde fesih gerekçesi doğabilir. İşçi raporunu mutlaka zamanında ibraz etmeli” uyarısında bulunuyor.
Ayrıca uzmanlar, uzun süreli raporların işçinin kıdem tazminatı hakkını doğurabileceğini, bu nedenle işçilerin haklarını bilerek hareket etmesi gerektiğini vurguluyor.
İŞÇİLERE ÖNERİLER
Hak kaybı yaşamamak için raporlu işçilerin dikkat etmesi gereken noktalar şunlar:
- Raporu mutlaka işverene zamanında iletin.
- Rapor süresinin kıdeme göre belirlenen ihbar süresini aşıp aşmadığını kontrol edin.
- İşten çıkarılırsanız arabuluculuk başvurusu yapın.
- Belgelerinizi saklayın ve gerektiğinde hukuki destek alın.
SONUÇ
İşçi raporluyken işten çıkarılabilir mi sorusunun yanıtı, raporun süresine göre değişiyor. Kısa süreli raporlar işten çıkarmaya gerekçe olamazken, uzun süreli raporlar işverenin haklı fesih hakkını doğurabiliyor.
Yargıtay’ın kararları ve İş Kanunu hükümleri, işçilerin haklarını büyük ölçüde korusa da işçilerin bilinçli olması gerekiyor. Aksi halde yıllarca emek verdikleri işyerinden tazminatsız şekilde ayrılmak zorunda kalabiliyorlar.
