Finans piyasalarında türev ürünler arasında yer alan varantlar yatırımcılara dayanak varlığın fiyat hareketlerinden kazanç elde etme imkanı sunan bir yatırım enstrümanıdır. Bu araç belirli bir vade sonunda veya vadeye kadar önceden belirlenmiş fiyattan dayanak varlığı alma ya da satma hakkı verir. Yatırımcıların varant işlemi yaparak kazancını artırabilmeleri için varant türlerini detaylı olarak bilmeleri oldukça önemlidir. Varantların işleyişi ve türlerine dair tüm detaylar yazımızda.
Varantlar Nasıl İşler?
Varant işlemlerinin temelinde dayanak varlık, kullanım fiyatı, vade tarihi ve prim kavramları öne çıkmaktadır. Dayanak varlık olarak hisse alma, endeksler, emtialar veya döviz çiftleri işlemleri kullanılabilir. Kullanım fiyatı ise varant sahibinin dayanak varlığı alma veya satma hakkını kullanabileceği fiyat seviyesini ifade eder. Prim, varantın piyasa fiyatını oluşturur ve zaman değeri, içsel değer gibi bileşenlerden meydana gelir. Yatırımcıların canlı varant takibini profesyonel olarak yapabilmeleri için bu kavramları bilmeleri oldukça önemlidir. Varantlar temel olarak ikiye ayrılı: alım varantı ve satım varantı.
Alım Varantı Nedir?
Alım varantları yatırımcıya dayanak varlığı belirli bir fiyattan alma hakkı veren enstrümanlardır. Bu varantlar piyasanın yükseliş beklentisi içinde olan yatırımcılar tarafından tercih edilir. Alım varantının değeri, dayanak varlığın fiyatı arttıkça yükselir ve bu durum yatırımcıya kaldıraç etkisiyle daha yüksek getiri imkanı sağlar.
Örneğin, A hissesinin şu anki piyasa fiyatı 50 TL iken kullanım fiyatı 55 TL olan bir alım varantı 3 TL varant fiyatıyla işlem görüyor olabilir. İlgili hisse vade sonunda 60 TL'ye yükseldiğinde yatırımcı 55 TL'den alma hakkını kullanarak 5 TL kar elde eder. Eğer hisse fiyatı 55 TL'nin altında kalırsa, varant kullanılmaz ve yatırımcının kaybı yalnızca ödediği 3 TL primle sınırlı kalır.
Satım Varantı Nedir?
Satım varantları ise tam tersi bir mantıkla çalışarak yatırımcıya dayanak varlığı belirli bir fiyattan satma hakkı verir. Piyasanın düşüş beklentisi içinde olan yatırımcılar bu enstrümanı tercih edebilir. Satım varantının değeri dayanak varlığın fiyatı düştükçe artar ve bu da yatırımcıya düşen piyasalardan kazanç elde etme imkanı tanır.
Örneğin B hissesinin piyasa fiyatı 100 TL iken, kullanım fiyatı 95 TL olan bir satım varant fiyatı 4 TL olarak işlem görebilir. Vade sonunda hisse fiyatı 90 TL'ye düştüğünde, yatırımcı hisseyi 95 TL'den satma hakkını kullanarak 5 TL kar elde eder. Eğer hisse fiyatı 95 TL'nin üzerinde kalırsa, varant kullanılmaz ve yatırımcının zararı ödediği 4 TL primle sınırlı kalır.
Varantların Avantajları ve Riskleri
Varantların en önemli avantajı yatırımcılara düşük maliyetle yüksek kar imkanı sunmasıdır. Bu işlemlerde küçük bir sermaye ile büyük pozisyonlar alınabilmesi getiri potansiyelini artırır. Ayrıca yatırımcılar hem yükseliş hem de düşüş piyasalarından kazanç elde edebilir. Diğer bir avantaj ise riskin ödenen primle sınırlı olmasıdır.
Ancak varantların bazı riskleri de bulunur. Zaman değerinin kaybı varantın değerinin vade yaklaştıkça hızla düşmesine neden olabilir. Ayrıca yüksek kaldıraç etkisi kayıpların da büyümesine yol açabilir. Bunun için hisse senedi takibi yaparak dayanak varlıkların performansını detaylı bir biçimde analiz etmek gerekir.
