Bilim dünyasının en meşhur dergisi LANCET, Dünya Sağlık Örgütünün(DSÖ) küresel enfeksiyon önleme ve kontrol özet raporunu yayınladı ve gündeme bomba gibi düştü…”COVID-19 salgını ve diğer son bulaşıcı hastalık salgınları bize sağlık hizmetinin rolünü hatırlatır, basit enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri (IPC); el yıkama, fiziksel mesafe ve maske takma gibi önlemlerin önemi vurgulanır… manidar cümle ile başlayan rapor şöyle devam ediyor;
COVID-19 salgına ait veriler daha çok UNICEF, Örgüt Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma, Avrupa Merkezi Hastalık Önleme ve Kontrol ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri gibi bir avuç üye ülkeden gelmekte, oysa verilerini yollamaya isteksiz üye ülkeler var ve raporda ayrıntı ile yer almış.
Üye ülkelerin genelinde; su, sanitasyon ve el hijeni gibi göstergelere tam uyulmadığının altı çizilmiş Bazı Afrika ve Doğu Avrupa ülkelerinde enfeksiyon kontrol ve önlem programlarının tamamen yoksun iken, İtalya, Hindistan ve bazı Afrika ülkelerinde ise planlandığı halde uygulanmadığı gerçeği yer alıyor… COVID-19 krizini şansa dönüştüren ülkeler arasında Bangladeş var… Beslenme su, sanitasyon ve kaynaklarının iyileştirilmesi, ulusal teknik geliştirme kılavuzunun hazırlanması, antimikrobiyal(ilaç) direnç stratejileri konularında ve diğer ulusal yönerge ve politikalarda hazır hale gelen ülke Gana’dan övgü ile söz ediliyor. Sağlık bakımı ile ilişkili enfeksiyonlar szö konusu olduğunda gerek hasta bakımı ve sağlık işçileri, gerekse antimikrobiyal(ilaç) direnç olgularındaki başarıları ile; Şili, Kazakistan, Umman ve Vietnam’ı listede görmek mümkün…
Rapor tüm üye ülkelerde DSÖ’nün talimatlarının dikkate alınması istemi ile son buluyor…
Daha COVID-19’un kökü kurutamamışken bir de karşımıza Maymun Çiçeği Hastalığı çıktı…
Tarih 13 Mayıs 2022 gösterdiğinde, DSÖ İngiltere’de aynı aileden endemik ülkelere seyahat bağlantılı Maymun Çiçeği olguları bildirildi. Genellikle Orta ve Bati Afrika ormanlık bölgesinde meydan gelen, Ortopoks ailesine ait virüsten kaynaklı bir zoonoz olan Maymun çiçeği Hastalığı; büyük damlacıklarla, enfekte cilt lezyonları veya temas yoluyla bulaşabilmekte… Kuluçka süresi 6 ila 13 gün arasında, semptomlar 14 ila 21 gün içinde kendiliğinden düzelebiliyor, lezyonlar çok kaşıntılı veya ağrılı olabiliyor… Hayvan rezervuarı kemirgen olması pek muhtemel…. Yabani av veya çalı eti avcılığı ve tüketiminden kaynaklanma olasılığı da hayli yüksek…
23 Temmuz’ da Acil Durum Komitesi güncel vaka sayılarındaki hızlı artış nedeniyle Maymun Çiçeği Hastalığını ““uluslararası endişe verici halk sağlığı acil durumu” ilan etti. CDC verilerine göre dünyada 28.220 olgu var en fazla olgu sıralamasında; ABD (7509), 2 İspanya (4942), Almanya (2887), Birleşik Krallık (2859) ve Fransa (2423) başı çekmekte... Aynı tarihlerde ülkemizde tek olgu tespit edilmiş olduğunu biliyoruz. Amerika, maymun çiçeği hastalığında kullanılmak üzere FDA (2019) onaylanmış JYNNEOSTM adlı aşıya sahip bir ülke. Bu atenüe aşı, çiçek ve maymun çiçeğine karşı etkili olup içinde -ne garip - Modifiye Vaccinia Virus Ankara suşu bulunmakta ve temastan sonra da uygulanabilme özelliği taşımakta….
Durum neyi getirir neyi götürür bilinmez ama; yekpare güçle canla başla çalışan hekimlerin yüzü suyu hürmetine maymun çiçeği hastalığının tez vakitte alt edilmesini diliyorum ….
(who_ipc_global-report_web[30503].pdf Monkeypox - Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı (who.int) https://hasuder.org.tr/wp-content/uploads/Monkeypox-Bilgi-Notu-10.08.2022.pd