Denizli Nörobilim Aile ve Psikolojik Danışman Alaaddin Debgici’ye göre çocuk eğitiminde doğru davranışlara yanlış yaparak ulaşılmaz. Öncelikle anne babaların kendi davranışlarına dikkat etmesi gerekiyor. Bir çocuğu değiştirmenin en kolay yola kendi davranışlarımı değiştirmekten geçiyor.
Debgici çocuklarda davranış sorunları sebebiyle terapiye gelen birçok anne babanın aslında temel sorununun, anne babalık konusunda bilgi eksikliği olduğunu ifade etti. Debgici;
“Çoğu anne baba çocuğunu doğaçlama büyütüyor. Ya kendi anne babalarımızdan gördüğümüz şekilde davranıyoruz, ya da çevremizden modelleme yoluyla öğrendiğimiz şekilde. Her ikisi de bazen istediğimiz sonuçları veremeyebilir. Anne babalar özellikle hayatta telafisi olmayan bu en önemli hususta kendilerini geliştirmelidirler” dedi.
Çocuk ve Ergen Danışmanlığı konusunda Türkiye genelinde kitapları bulunan ve Denizli başta olmak üzere birçok il ve ilçe de seminerler veren Psikolojik Danışman Alaaddin Debgici çocuk eğitimi konusunda doğru bilinen yanlışları şöyle sıraladı.
1.Emir vermek, Yönlendirmek: Bu iletiler kişinin duygularının önemsiz olduğu mesajını verir. Kişi diğer kişinin istediğini yapma zorunluluğunu hisseder.
2. Uyarmak, Gözdağı vermek: Bu iletiler de emir verme ve yönlendirmeye benzer; ancak kişinin vereceği yanıtın karşılığı olacak tümceleri de içerir. Kişinin isteklerine saygı duyulmadığı mesajını verir. Bu durum kişide öfke ve düşmanlık yaratır.
3.Ahlak dersi vermek: Bu tür ilişkilerde otoritenin ve zorunlulukların gücü kişiye karşı kullanılır. “yapmalısın, etmelisin” mesajlarını iletir ve bireyi karşı koymaya zorlar.
4. Öğüt vermek ve çözüm önerileri getirmek: Kişinin sorunlarını kendi kendisine çözeceği yeteneğinin olmadığına inanıldığını gösterir.
5. Öğretme, nutuk çekme, mantıklı düşünceler önerme: Bu durum aile içinde o anda herhangi bir sorun yokken çocuklar tarafından kabul edilebiliyor; ancak, sorun anında bu durum kabul edilmiyor ve daha fazla çatışmalara neden oluyor. Mantıklı düşünceler önerme çocuğun mantıksız ve bilgisiz olduğuna dair mesaj iletir.
6. Yargılamak, eleştirmek, suçlamak,aynı düşüncede olmamak: Bu iletiler çocuk üzerinde diğerlerinden daha fazla olumsuz etki yapar. Bu değerlendirmeler çocuğun benlik saygısını düşürür. Çocuklar hakkında yapılan olumsuz değerlendirmeler çocuğun kendisini değersiz, yetersiz görmesine neden olur.
7. Övmek, aynı düşüncede olmak, olumlu değerlendirmeler yapmak: Genel inanç olarak bu durumun çocuğa zarar vereceği hiç düşünülmez. Çocuğun öz imgesine uymayan değerlendirmelerin yapılması çocukta kızgınlık yaratır. Çocuklar bu iletileri anne babanın kendilerini yönlendirme ve isteğini yaptırma girişimi için kurnazlık olarak yorumlarlar. “Siz böyle söyleyince sanki ben daha çok mu çalışacağım?” gibi düşünürler. Övgü ise başkalarının yanında yapılıyorsa çocuğu utandırır. Aşırı övgü sonucunda çocuk buna alışır ve övülmeye gereksinim duymaya başlar.
8. Ad takmak, alay etmek: Çocuğun benlik saygısı üzerinde olumsuz etki yapar.
9. Yorumlamak, analiz etmek, tanı koymak: Bu durum çocuğun konuşmasını, kendi duygularını ifade etmesini engeller.
10. Güven vermek, desteklemek, avutmak, duygularını paylaşmak: Anne babalar çocuklarının duygularını tam olarak anlamadıklarında ortaya çıkar. Böyle bir durumda sorun hiç yokmuş gibi algılanıp avutma eğilimine gidilir.” Üzülme yarın her şey düzelecek, kendini daha iyi hissedeceksin” gibi mesajların verilmesi çocuğun önemsenmediği hissini verir.
11. Soru sormak, sınamak, sorgulamak: Çocuk sorgulanıyor hissine kapıldığında bu durum onda güvensizlik, kuşku oluşturur.
12. Sözünden dönmek, oyalamak, alay etmek, şakacı davranmak, konuyu saptırmak: Böyle iletiler yüzünden çocuk anne babasının onunla ilgilenmediğini, duygularına saygı göstermediğini belki de onu dışladığını, dikkâte almadığını düşünür. Çocuklar sorunlarını dile getirdiklerinde çok ciddidir. Şaka ve espriyle karşılık vermek onları incitebilir ve itilmişlik kenara atılmışlık duygusunu verir.
Psikolojik Danışman Alaaddin Debgici anne babaların yaptığı yanlışların ileride daha büyük sorunlara yol açabileceğini, bu yüzden henüz yol yakınken özellikle çocuğa karşı davranışları konusunda mutlaka bir uzmandan yardım almaları gerektiğini vurguladı.
