Son zamanların en kritik halk sağlığı konusu Corona ve ardından gelen salgın paniği oldu. Tarihler Ocak 2020 ‘de gösterirken, Çin’de yeni bir Corana virüsün bulunduğu açıklandı. Hemencecik ad verildi, tüm dünyası etkilemeye hazır yeni etkene “2019-nCoV” denildi.
Çinin Wuhan eyaletinde yaşayan ve vahşi hayvan tüketmeye meraklı halkta başlayan, çok muhtemel yarasa ya da yarasa avlanarak beslenen yılandan bulaştığı düşünülen, pek kısa sürede Guandong Pekin Şangay’ gibi kentelere sıçrayan bir hastalıkla baş başayız.
Çok kötü….
Çin içinde hızla yayılan virüs, alınan bilgilere göre; 13 Ocakta Taylan’da iki olgu ile başlayıp , 15 Ocakta Japonya, 20 Ocakta Güney Kore ve Amerika Birleşik Devletlerinde olmak üzere tüm dünyaya dağılınca DSÖ(Dünya Sağlık Örgütün) harekete geçti. Bu örgüt, Wuhan’da karantina ilan edilip, giriş çıkış dahil tüm insani ve ticari hareketler yasaklanırken, diğer ülkelerinde kontrol önlemlerinin artırılmasını sıkı sıkı tavsiye etti. Ayın 21’inde olgu sayısı 282, 24 Ocak’ta 846 yükseldi, ölüm sayısı 56 iken, maalesef Çin’den kötü haber geldi, olgu sayısı 2840’a ölü sayısı 81’e çıktı. Pandemi denen “çok ciddi alarmı” ilanı neredeyse an meselesi oldu.
Dünya çalkalana dursun haydi gelin, bilimin ışığında şu “Corana Virüsü”, ne olduğunu, nasıl bulaştığını ve korunma yollarını adım adım öğrenelim…
Başlıyoruz….
Soru 1. Corana Virüs Nedir?
Daha çok develer ve yarasalarda görülse de, birçok hayvan türünde yaygın olarak bulunur. Nadir olarak insanlara bulaşır. Eğer bulaşırsa ağır solunum yetmezliği ile ölüme götürebilir.
Soru 2. Kaç tip Corana Virüsü biliniyor, İnsan Corana Virüsü Var mı?
İlki 1960 yılında tanımlanan yedi ayrı Corana Virüs bilinmektedir. Üçü insana bulaşır, en çok da solunum yollarını tutar. İlki; 2002’de Çin’de ortaya çıkan, 774 kişi hayatını kaybettiği SARS-CoV, diğeri 2012’de Suudi Arabistan’da görülen MERS-Cov (Orta Doğu Solunum Yolları Sendromu), ve şimdi de Wuhan Virüsü denilen 2019-nCoV dur.
Soru 3. Yeni Corona Virüs(2019-nCoV) hakkında ne biliyoruz?
Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıkan, ülkenin sağlık otoriteleri tarafından genomu hızla izole edilen, aşısı henüz olmayan bir ajandır. Etken, ciddi alt solunum yolu hastalığı yapmaktadır. Net bilgi olmamakla beraber yarasa ve yarasa ile beslenen yılanların kaynak olabileceği, ancak olgu sayısının katlanarak artması yüzünden insandan insana bulaşın da mümkün olduğu düşünülmektedir.
Soru 4. Klinik Bulgulara Sahip Kişilere Tanı nasıl konulur?
Sınırlı bilgeye sahip olunsa da aynı aileden olan MERS Cov, SARS CoV deneyiminde yola çıkarak DSÖ, bu enfeksiyondan korunma ve kontrolü için önerilerde bulunmuştur. Virüsün erken tanınması, kaynak kontrolünün sağlanması, damlacık ve temas izolasyonunun uygulanması, idari önlemler ve çevre mühendislik uygulamalarıdır.
Yüksek ateş ve solunum sıkıntısı ile başvuran kişilerde, Çin’e 14 gün içinde seyahat öyküsü olup olmadığı mutlaka sorulmalıdır. Tanısı laboratuvar bulguları ile doğrulanan hastalarda hemen diğer hastalardan ayrılmalı, sağlık birimlerine hızlıca bildirimi yapılmalıdır.(Bkz vaka tanımları T.C Sağlık Bakanlığı Genel Müdürlüğü 2019- nCoV Hastalığı Sağlık Çalışanları Rehberi).
Tanı için balgam, boğaz sürüntüsü, nazal ve trakeal aspirat, bronkoalveol lavaj, kan serum örneği alınabilir.
Şüpheli hasta tespit edilir edilmez, cerrahi maske takması istenir, yeterli havalandırması yapılan tek kişilik odada kapı kapalı, ideal olanı negatif basınç odasında izlenmesi yapılır.
2019- nCov ile enfekte olduğu doğrulanmış olgularla temas edenler; 14 gün boyunca ateş takibine alınır, solunum sıkıntısı, öksürük, üşüme titreme, ishal, bulantı, kusma, yaygın ağrı, boğazda, başta ağrı ve burun akıntısı yönünden özenle izlenir.
Her koşulda ve her şartta el hijenine önem verilmelidir.
Hasta odası, su deterjan ve pek bildir dezenfektanlarla( çamaşır suyu vs…) temizlenmesi sağlanmalıdır…
Evet canlar, siz siz olun, medyada cırıl cırıl dolanıp duran, ne idiğü belirsiz, üzüm sirkesi, çer çöp tütsüsü vs… whatsapp iletilerine kulak asmayın…
Ve, mikrobiyoloji Hocası “Prof Dr Murat Özsan’ın” yukardaki kısa paylaşımına kulak kesilin…
Çünkü sağlık en güzel armağandır….
*https://www.gidahatti.com/koronavirus-gercekten-bir-salgin-mi-dunya-saglik-orgutune-gore-hayir-163438/
*https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/haberler/ncov/2019nCov_Hastal_Salk_alanlar_RehberiV1.pdf)
