Denizli'nin Çivril ilçesi, çok sayıda soğuk hava deposuyla Türkiye'nin meyvelerinin korunduğu bir merkez halinde. Özellikle Ege Bölgesi'nin meyve deposu olan ilçede bulunan 38 soğuk hava deposuna koyulan binlerce ton elma, üzüm, erik, nar ve Trabzon hurmasıyla mevsimine göre diğer meyveler, zamanı geldiğinde ihraç edilmek veya pazara sürülmek için çıkarılıyor. Çivril ovası elma bahçeleriyle dolu olduğu için elmalar ilçeden, nar Irlıganlı beldesinden, hurma Honaz'dan, üzüm Alaşehir'den getiriliyor. Resmî rakamlara göre 54 bin 270 tonluk meyve, soğuk hava depolarında bekliyor. Bunun dışında İzmir, İstanbul, Ankara ve Konya gibi şehirlerden gelen tüccarlar da çevre illerden aldıkları meyveleri TIR ve kamyonlarla Çivril'e getirerek, depoları ücreti karşılığında kullanıyor. Modern soğuk hava depolarında meyveler, yedi ay çürümeden kalabiliyor.
Yıldırım Soğuk Hava Deposu'nun sahibi Mehmet Ali Yıldırım, bölgelerinde ağırlıklı olarak elma üretimi yapıldığını, 200 bin ton civarı rekoltesi olan elmanın bir kısmının soğuk hava depolarına girdiğini söyledi. Çivril'de meyve dışında üç adet de meyve suyu fabrikası olduğunu belirten Yıldırım, bunların ürünlerini depoladıklarını ifade etti: "Üzüm, Sarıgöl ve Alaşehir taraflarından geliyor. Pamukkale ve Irlıganlı taraflarından nar ve erik geliyor. Buraya İzmir, İstanbul ve Konya tarafları ağırlıklı geliyorlar, meyve stokluyorlar. Sonra pazarlarına götürüp satıyorlar. Elma, yedi ay kalabiliyor depoda. Şimdi bir de 'smart fresh yapılıyor', o zaman daha uzun süre kalabiliyor."
Çiftçiler Tarım Ürünleri Soğuk Hava Deposu ortaklarından Mustafa Çiftçi de Çivril'de 32 senedir soğuk hava depoculuğu ve meyve ihracatı işiyle uğraştıklarını, ilçelerinde 40 yıldır elma üreticiliği yapıldığını belirtiyor. Çivril ovasının 90 kilometrelik düzlük alanında sulama imkânı da iyi olduğu için meyveciliğin geliştiğini vurguladı: "Türkiye'de ihraçlık meyvelerin en iyi korunduğu yerlerden birisi Çivril'dir. Meyveleri iyi sakladığımız için memlekete katkımız oluyor. O yüzden meyvecilik her geçen gün gelişiyor. Depolara koyulan malların raf ömrü uzun olduğu için köylüye malı çürütmeden güzelce çıkardığımız zaman hem ihracata hem de yurtiçine gittiğinden insanlara gelir temin ettiği için önemli. Türkiye'de yetişen sebze ve meyve iyi depolanmadığı zaman yüzde 25'i israf oluyor. Bunu önlemek için soğuk hava depoculuğu çok önemli. Soğuk hava zinciri kırıldığı zaman bakteriler, mikroplar çoğalınca çürüme oluyor."
Mustafa Çiftçi, meyveleri depoya koyarken çeşitli yöntemler uyguladıklarını anlattı: "Mesela narları, üç defa ozon havuzundan geçiriyoruz. Kendi yapmış olduğum antibakteriyel bir yağla üzerindeki mikropları kırarak raf ömrünü daha da uzatıyoruz, hem de kimyasal kullanmadan. Tentürü yaparken iki ağacın yaprağının yağını alıyorum. Onlar antibakteriyel olduğu için üzerindeki mikropları öldürüyor. Böylece bize de memleket de artı değer getiriyor."
'DEPOLARIN ELEKTRİK FİYATI VE KDV ORANI DÜŞÜRÜLÜRSE KIŞIN MEYVE UCUZLAR'
Soğuk hava depolarının en büyük masrafının elektrik olduğunu vurgulayan Çiftçi, bunun ucuzlatılması halinde kışın halkın ucuz meyve yiyeceğini ve enflasyonun da düşeceğini söyledi: "Biz depoya, 12 sene önceki fiyata mal koyuyoruz. Elektrik ise o günden bugüne yüzde 230 zamlandı. Bu bize çok büyük yük getiriyor, firmalar ayakta durmakta güçlük çekiyor. Çivril'de dört soğuk hava deposu kooperatifinden ikisi kapandı. Depolara teşvik için düşük fiyata elektrik verilirse daha ucuza mal ettiğimizden insanlara daha ucuz sebze ve meyve yedirme imkânımız olur. Temel gıda maddelerinde KDV yüzde 1 civarında ama bizde yüzde 18. Elektrikten sonra da KDV'li bir maldan zaten yüzde 18 kazanmamız mümkün değil. Biz lüks mal satmıyoruz, lüks mallara da yüzde 18 KDV var."
Çivril Kaymakamı Orhan Burhan ise ilçelerindeki 38 soğuk hava deposunun toplam kapasitesinin 54 bin 270 ton olduğunu ifade etti. Depolanan meyvelerin önemli bir bölümünün, özellikle ocak ayından sonra ihraç edildiğini, en büyük alıcılarınsa Ortadoğu ülkeleri olduğunu belirtiyor. Kaymakam Burhan, depolarda normal elemanlar dışında yüklemede ve nakliyede çalışanlar da hesaba katılınca ciddi bir katma değer oluştuğunu dile getirerek şunları kaydetti: "Çivril'i Ege'nin bir nevi meyve deposu olarak değerlendirmek mümkündür. En fazla depo, Isparta'nın Eğirdir ilçesinden sonra Çivril'dedir."
