Anket Denizli sanayisini üretim, kapasite kullanımı, satış, sipariş, karlılık, yatırım, ihracat ve istihdam gibi çeşitli açılardan mercek altına alıyor. 2015 yılında bu alanda yaşanan gelişmeler ile 2016 yılının beklentilerine ışık tutuyor.
Genel olarak olumlu bir tablo çizen Anket, geçen yıllara göre de ilginç sonuçlar ortaya koyuyor. Ankete katılan firmalar, 2014 yılına kıyasla 2015 yılının olumlu ya da olumsuz çok farklı geçtiğine işaret eden farklı farklı yanıtlar sunuyor.
Üretim, satışlar, karlılık ve yeni sipariş gibi performans kriterleri bakımından bakıldığında, sanayici açısından 2015 yılının 2014’e göre ya ‘iyi’ ya da ‘kötü’ geçtiği, bir önceki yılla benzer bir performans gösterenlerin oranının önceki on yılın anket sonuçlarının en düşük seviyelerine gerilediği görülüyor. Başka bir deyişle bu sonuçlarla, 2015’in farklı firmalar açısından siyah ya da beyaz kadar farklı geçtiği, aradaki gri tonunun oldukça azaldığı göze çarpıyor.
Genel Görünüm Anketi, 2016 yılı beklentileri bakımından da çarpıcı bir iyimserlik ortaya koyuyor. Üretim, iç satış, dış satış ve yeni sipariş beklentileri bakımından 2016 yılının geçen seneye göre daha iyi geçmesini bekleyenlerin oranındaki çarpıcı yükseliş dikkatleri çekiyor.
Genel olarak tüm sektörler için 2016 yılı beklentileri geçen seneye göre olumlu sonuçlar verirken, özellikle metal eşya ve makine sektörünün 2016’ya en iyimser bakan sektör olduğu görülüyor.
●Denizlili Sanayici 2016’da İstihdamdaki Ilımlı Artışın Devamını Öngörüyor
Sanayicilerin %82’si 2015’te ‘istihdamım arttı ya da aynı kaldı’ diyor. Bu oran 2014 için %85 idi. Aynı soruya verilen yanıtlar sektörel bazda incelendiğinde, istihdamdaki en olumlu tablo, ankete yanıt veren firmaların %52’sinin ‘istihdamım arttı’ dediği ‘Metal Eşya-Makine’ sektöründe. İstihdamın lokomotifi ‘Tekstil ve Konfeksiyon’ sektöründe ‘istihdamım arttı’ diyenler %30’un altında kalırken, bu oran genel görünüm anketlerinde bugüne kadar sektör için alınmış en düşük oranlardan birine işaret ediyor. 2015’te istihdamım azaldı diyenlerin %30’a ulaştığı ‘Mermer ve Madencilik’ sektörü de bu seneki anketin istihdam bakımından en olumsuz sonuçlarına imza atıyor.
2016 yılının ise istihdam beklentileri bakımından 2015’ten daha olumlu bir yıl olacağı öngörülüyor. Bu iyileşme, 2016 yılında üretim, satışlar, ihracat gibi kriterlerde beklenen artışların sonucunda ortaya çıkan bir yükseliş öngörüsü olabilir. Her şeye rağmen 2016’da sanayicilerin %86’sı istihdamın artacağı ya da aynı kalacağı beklentisini koruyor. ‘İstihdamımız azalacak’ diyenlerin oranı ise %14.
●Üretim, Satış ve Siparişlerdeki Artış Bir Önceki Yıla Göre Yükseldi
Ankete katılan her iki sanayiciden biri, 2015’te üretim ve yeni siparişlerinin arttığını belirtiyor. Satışlarda artışa işaret edenlerin oranı da %40’ın üzerinde. 2016 beklentileri ise çok daha olumlu. Ankete katılan sanayicilerden %55’i 2016 yılında üretiminin artacağını, %53’ü iç satışların, %63’ü dış satışların, %60’ı yeni siparişlerinin artacağını öngörüyor. Bu olumlu beklentiler bugüne kadar Genel Görünüm Anketi çalışmalarında elde edilen en iyimser görüntülerden biri.
Sektörel açıdan bakıldığında ise ortalamayı önceki yılla benzer olarak ‘Metal Eşya-Makine’ sektörünün yukarıya taşıdığı gözleniyor. ‘Metal Eşya-Makine’ sektöründe üretim ve satışların arttığını belirtenlerin oranı %62. Bu sektörde sanayicilerin %78’i yeni siparişlerin 2015’te arttığını dile getiriyor. 2016 beklentileri ise çok daha iyimser. Ankette sektörü temsil eden katılımcılar arasında üretim satışlar ve siparişlerin 2016’da artacağını belirtenlerin oranı %70 seviyelerini aşıyor.
‘Kablo Bakır Tel’ sektöründe ise ankete katılan sanayicilerin %38’i 2015’te üretiminin azaldığını belirtirken, iç satışlarım azaldı diyenlerin oranı da üçte biri buluyor. Ne var ki bu sektörde sanayicilerin yarısından fazlası 2015’te yeni siparişlerinin de arttığının altını çiziyor.
2016 yılı beklentileri bakımından en kötümser tabloyu çizen Gıda sektöründe ise iç satışların 2016’da azalmasını bekleyenlerin oranı %60’ı buluyor. Üretimin ve yeni siparişlerin azalmasını bekleyenlerin oranları ise sırasıyla %55 ve %50.
●Denizlili Sanayici 2016’da Kapasite Kullanımının Artacağını Belirtiyor.
Denizlili sanayiciler arasında 2015’te yüzde 75’in üzerinde bir kapasite kullanım oranına eriştiğini belirtenlerin oranı sadece %43. Bu oran son yılların en düşük oranı olarak karşımıza çıkıyor. Diğer taraftan 2016 yılında %75’in üzerinde kapasiteye erişeceğini öngörenlerin oranı ise %54. Gelecek yıl beklentileri bakımından bakıldığında bu oran geçen yıl %50’ler düzeyinde idi. Dolayısıyla 2015’te kapasite kullanımı görece düşen Denizlili sanayici, 2016’da yeniden %75’in üzerindeki kapasite kullanım oranlarına erişmeyi bekliyor.
Kapasite kullanımı bakımından olumsuz bir yıl geçirdiği göze çarpan ‘Kablo Bakır Tel’ sektöründe 2015’te %50’nin altında kapasite kullanımı oranında çalışanların %30 seviyelerine eriştiği görülüyor. ‘Tekstil ve Konfeksiyon’ sektörü ise kapasite kullanım oranı bakımından genel ortalamaları yukarı çeken sektör olarak göze çarpıyor. Tekstil ve konfeksiyonda 2015’te %75’in üzerinde kapasite kullananların oranı %50. 2016’da da aynı kapasite kullanımını bekleyenler ise %67 düzeyinde.
●Kârlılık, Firma Özelinde ve Sektör Özelinde Değişken
2015 yılında ‘karlılığım değişmedi’ diyenler bir önceki yıla oranla %33’ten %25’e gerilerken, ‘Kârlılığım arttı’ diyenlerin oranı %21’den %26’ya, karlılığı azalan ve zarar edenlerin oranı ise %46’dan %49’a yükseldi. Hem artış hem de azalış yönünde görüş belirtenlerin oranının yükselişi, 2015 yılının karlılık bakımından firmadan firmaya farklılık gösterdiğini, hatta bu farkın siyahla beyaz kadar ayrıştığını ortaya koyuyor. Karlılığım değişmedi diyen gri tonların giderek azaldığı göze çarpıyor.
Diğer taraftan sektörel farklılıklar yine göze çarpıyor. Metal eşya-makine, kablo-bakır tel, gıda sektörlerinde ankete katılan sanayiciler istisnasız ‘zarar etmedik’ derken, tekstil-konfeksiyon ve mermer-madencilik sektörlerinde zarar beyan edenlerin oranı sırasıyla %10 ve %5.
●Enerji Maliyetlerindeki Artış 2015’e De Damgasını Vurdu
Denizlili sanayiciler 2015’te de her türden maliyet kaleminin arttığına vurgu yapıyor. Enerji maliyetindeki artış %83’lük yanıtlanma oranıyla ilk sırada. Bunu %74 ile hammadde maliyeti izliyor.
Diğer taraftan emtia fiyatlarındaki gerilemenin ‘Kablo-Bakır Tel’ sektörüne yansıması da dikkat çekiyor. Bu sektörde 2015’te ‘hammadde maliyetim arttı’ ve ‘yatırım malı maliyetim arttı’ diyenlerin oranı sadece %31. Bu oranlar geçen sene sırasıyla %75 ve %63 idi.
●Tahsilat Vadeleri Hala Uzun.
Anketi yanıtlayan her 3 sanayiciden ikisi geçen seneye göre tahsilat vadelerinin uzadığına vurgu yapıyor. ‘değişmedi’ diyenlerin oranı ise %36 ile göz ardı edilemeyecek seviyede. Ankete katılan sanayicilerin sadece %3’ü tahsilat vadelerinin kısaldığını belirtiyor.
Geçen sene de uzadığından şikayet edilen tahsilat vadelerinin 2015 yılında da aynı eğilimi gösterdiği anlaşılıyor.
●Satışlarda Hedefleri Tutturmak Zor
Ankete katılan sanayicilerin 2015’te hedeflediği satış miktarına erişme oranı %75. Bu oran geçen sene de %73 seviyelerinde iken, 2013 ve 2012 yıllarında ise %80’in üzerindeydi. Dolayısıyla son iki yılda bu oranın 10 puan aşağıda seyretmesi, her geçen yıl sene başında konan hedeflere ulaşmanın zorlaştığını gösteriyor.
●Sanayicilerin üçte ikisi finansman sorunu yaşamıyor
2015’te finansman sorunu yaşayanların oranı %32. Bu oran geçen sene %43 seviyelerine kadar ulaşmıştı.
Finansman sorununun en önemli nedeni %30 ile ‘müşterilerin yükümlülüklerini yerine getirememesi’. Bu yanıtı %23 ile ‘kredi maliyetinin yüksekliği’ izliyor.
●Bankalardan Yakınmalar Devam Ediyor
Sanayicilerin %4’ü son bir yıl içinde kullandığı krediyi kısmen ya da tamamen kapatma konusunda, %9’u da teminatını yükseltme konusunda uyarı aldığını belirtiyor.
Bunlar görece düşük oranlar gibi görünse de, geçtiğimiz senelerdeki anketler dikkate alındığında artmış oldukları görülüyor. 2013’te ankete katılan sanayicilerin istisnasız tamamı herhangi bir kapatma çağrısı almadığını belirtmişti.
●Faiz Maliyeti, Hala Hatırı Sayılır Oranda
Banka kredileri, sanayicilerin %46’sı için ana finansman kaynağı. Banka kredilerinden sonra %22 ile Eximbank kredisi ve %17 ile leasing geliyor.
2015’te kredilerini yenileyenlerin oranı, önceki yıla göre 4 puan civarında bir azalışla %40 seviyelerinde. Kredi yenileyenler için vadenin büyük ölçüde değişmediği anlaşılıyor. Faiz maliyetim arttı diyenler ise %38’den %60 seviyelerine ulaşıyor.
Ankete katılan sanayiciler arasında, yabancı para cinsinden kredilerin toplam kredileri içinde yarıdan fazla paya sahip olduğu firmaların oranı %42. Bu oran geçen sene %34 seviyelerinde idi. Döviz kurları bakımından son derece dalgalı geçen bir seneye rağmen yabancı para cinsinden kredi oranının artışı dikkatleri çekiyor. Kur riskinin yüksek olduğunu düşündüren bu oran, işletmelerimizin %68’inin ihracat yaptığı ve bu şirketlerin toplam cirosunun %58’ini ihracatın oluşturduğu düşünüldüğünde önemli bir sıkıntı olarak algılanmıyor.
●2016 Yatırımlar Açısından Umut Vaat Ediyor.
Ankete katılan sanayicilerin %41’i, 2015’te yatırım yapmadığını açıklıyor. Diğer yandan yeni yatırıma gidenlerin oranı yalnızca %18. ‘Modernizasyon’, %31’lik oran ile en büyük sabit sermaye yatırımı olarak öne çıkıyor.
Bununla birlikte 2016 yılı yatırımlar bakımından görece iyimser. Denizlili sanayicilerin %36’sı yurtiçinde yatırım yapmayı düşünüyor. Bu oranın 2014’teki %20, 2013’teki %28 seviyelerinden yükseldiği düşünülürse, sanayicinin yatırım iştahında kısmi bir iyimserliğin ortaya çıkmaya başladığı anlaşılıyor.
Denizlili sanayiciler, 2016’da %22 ile teknoloji yenilemeye, %18 ile ürün geliştirmeye, %15 ile pazarlamaya yoğunlaşmaya ağırlık vermeyi planlıyor. Mevcut işi dışında farklı bir iş koluna 2015’te yatırım yapmayı düşünenlerin oranı sadece %24. Bu girişimcilerin yatırım planladığı sektörler arasında mermer-traverten, turizm ve sağlık gibi sektörlerin hiç yer almaması da oldukça dikkat çekiyor.
●Denizlili Sanayiciden Rekabetçiliğin Formülü : Verimlilik ve İnovasyon
Denizlili sanayici 2015’te, rekabetçi kalabilmek için öncelikle ürün kalitesini artırma yoluna gittiği anlaşılıyor. Ankete katılan sanayicilerin %19’u 2015’te ‘Ürün kalitemizi yükselttik’ derken, %15’i işgücü verimliliğini artırdığını, yine %15’i teknolojisini yenilediğini ve %11’i yeniden yapılanmaya yöneldiğini belirtiyor.
●Asgari ücretteki artış, verimlilik artışı ve özkaynaklar ile sübvanse edilecek.
Ankete katılan sanayicilerin %30’u, asgari ücretin artırılması sonucu yükselen işgücü maliyetlerini verimlilik artışı ile karşılamayı öngörüyor. Özkaynakları ile karşılamayı veya karlılığından fedakarlık ederek karşılamayı düşünenler ise %20 seviyesinde. Bu maliyet artışı nedeniyle ürün fiyatını yükseltmeyi planlayanlar ile çalışan sayısını azaltmayı öngörönler ise eşit ve %19 oranında.
Asgari ücretin artırılması sonucu artan işgücü maliyetlerini karşılamak için her sektörün çözümü farklı olsa da verimlilik artışı istisnasız tüm sektörlerde öne çıkan unsur olarak göze çarpıyor.
●TL’nin Değer Kaybı, Paritedeki Değişimler Sanayiciyi Olumsuz Etkiledi.
Genel görünüm anketine katılan Denizlili sanayicilerin %63’ü TL’nin değer kaybetmesinden ‘olumsuz’ olarak etkilendiğini söylerken, ‘olumlu’ olarak etkilenenlerin oranı %21. Herhangi bir şekilde etkilenmeyenlerin oranı ise %16 seviyelerinde.
Genel görünüm anketine katılan Denizlili sanayicilerin %84’ü paritede Euro aleyhine değişmenin ‘karlılıklarını’ olumsuz etkilediğini belirtiyor. ‘Maliyetler’ ve ‘satışlar’ bakımından da bu oran sırasıyla %86 ve %76.
● Düşen Petrol Fiyatları Maliyetlere Yansımıyor.
Genel görünüm anketine katılan Denizlili sanayicilerin %75’i düşen petrol fiyatlarının maliyetlerinde herhangi bir azalmaya neden olmadığını belirtiyor. Düşen petrol fiyatlarının, maliyetlerine olumlu yansıdığını belirtenlerin oranı ise sadece %25.
● Sınır Komşularında Karışıklıklar İhracatı Vuruyor
Ankete katılan sanayicilerin hemen hemen hepsi sınır komşularımızda yaşanan karışıklıkların, işlerini olumsuz yönde etkilediğine vurgu yapıyor. Denizlili sanayicilerin %99’u lojistik ve ihracat bakımından bu karışıklıklardan olumsuz etkilendiğini belirtiyor. ‘iç satışlar’ ve ‘hammadde maliyetleri’ bakımından olumsuz etkilenenlerin oranı ise sırasıyla %98 ve %96.
●2016’da Büyüme Aynı Kalır.
Denizlili sanayicilerin 2016 sonu ekonomik ve finansal göstergelere ilişkin tahminleri şöyle:
Büyüme : %4,28
ÜFE : %10,39
TÜFE : %8,79
Dolar : 2,84
Avro : 3,02
TCMB Gecelik Faiz : %9,28
Denizlili sanayicileri 2015 sonu ekonomik ve finansal göstergelere ilişkin tahminleri ve gerçekleşmeleri ise şu şekildeydi.
Gösterge Tahmin Gerçekleşme
Büyüme: %3,01 %4,00
ÜFE : %7,11 %5,28
TÜFE : %7,43 %7,67
Dolar : 2,61 TL 2,91 TL
Avro : 2,97 TL 3,17 TL
TCMB Gecelik Faiz: %7,74 %7,50
